Η εικόνα, πάνω κάτω, γνωστή σε όλους τους ντιτζιταλοεξαρτημένους: Το κινητό στη δεξιά πλευρά της πολυθρόνας, το λάπτοπ στην αριστερή, κάπου στη μέση παίζει μία ταινία ενώ οι ασύνδετες και κατακερματισμένες πληροφορίες μαζεύουν τα κομμάτια τους μέσα στους νευρώνες του μυαλού μουρμουρίζοντας την ίδια φράση με εκείνο το παλιό, κυνικό, σχολικό ανέκδοτο, «πάλι καλά που δεν πάθαμε και τίποτα χειρότερο».

Αυτή υποτίθεται ότι είναι μια μέρα μακριά από τη δουλειά, μια ώρα για φόρτιση των μπαταριών – μια φράση που, τελικά, έφτασε να κυριολεκτεί με τόσες πρίζες και USB γύρω μας. Γιατί, όμως, δεν χαλαρώνω; Γιατί έχω εκείνο το ύπουλο συναίσθημα απροσδιόριστης απογοήτευσης, ότι κάτι λείπει, όπως τότε, που ήμουν παιδί και δεν μπορούσα να βγω να παίξω στον δρόμο χωρίς να πάρω την άδεια των γονιών μου;

«Το αίσθημα του στρες που προκαλείται από την προσπάθεια χαλάρωσης είναι πιο παρόν από ποτέ στην υπερδιεγερμένη κοινωνία μας, καθώς κινούμαστε μεταξύ της ανάγκης να είμαστε παραγωγικοί και μιας βαθιάς κόπωσης» διαβάζω σε παλιότερο άρθρο του elpais.com ψάχνοντας στο ίντερνετ για μια απάντηση κι ας λένε οι γιατροί ότι δεν πρέπει να γκουγκλάρουμε τα συμπτώματα γιατί κινδυνεύουμε να προβούμε σε λανθασμένα συμπεράσματα.

Το 2021, οι New York Times θεώρησαν σκόπιμο να ορίσουν το πανδημικό συλλογικό συναίσθημα που βιώναμε εκείνη την εποχή με μια ακριβή και πειστική λέξη: Μαρασμός. Το 2022 το λεξικό της Οξφόρδης επέλεξε τη «λειτουργία του goblin» ως τη συναισθηματική κατάσταση της μετάβασης από το «απίστευτο» στην «κι όμως». To 2023 η λέξη hallucination επιλέχθηκε από το λεξικό του Cambridge και αφορά στις παραισθήσεις της τεχνητής νοημοσύνης.

Τρέχα γύρευε, θα πει κάποιος, εδώ ο κόσμος χάνεται και εμείς παίζουμε με τις λέξεις. Έτσι είναι, αλλά χωρίς τις λέξεις ο κόσμος θα χαθεί μια ώρα αρχύτερα.

«Ωστόσο» συνεχίζει το άρθρο στο elpais.com «ένας άλλος όρος έχει επίσης βαθιά απήχηση στη σημερινή κοινωνία: Το stresslaxing, μια έννοια που αναφέρεται στο άγχος που παράγεται όταν προσπαθείς να χαλαρώσεις αντί να ασχοληθείς με αυτό που σε αγχώνει, στην αδυναμία απόλαυσης και πλήρους ηρεμίας, στην ανησυχία που παράγεται από την επιθυμία να τσεκάρεις κουτάκια σε έναν ατελείωτο κατάλογο εργασιών.

»Το stresslaxing καταλαμβάνει ένα μικρό αλλά σημαντικό μέρος της καθημερινότητάς μας. Εκδηλώνεται σε εκείνη τη συζήτηση που έχασε την προσοχή σας πριν από λίγο, στην ανυπομονησία που νιώθετε για την επόμενη εργασία σας ενώ τρώτε μεσημεριανό, στον τρόπο με τον οποίο το μυαλό σας απομακρύνεται από την τηλεόραση επειδή δεν μπορείτε να ξεχάσετε τη λίστα με τις δουλειές που έχετε να κάνετε. Είναι η συνεχής πάλη μεταξύ του να είστε παραγωγικοί και να αφιερώνετε χρόνο στον εαυτό σας, είτε ξαπλώνετε στον καναπέ, είτε κάνετε μια βόλτα, είτε βλέπετε το κέικ να φουσκώνει στον φούρνο».

Για την ιστορία να πούμε ότι η λέξη κέρδισε το δικό της λήμμα στο Urban Dictionary τον Αύγουστο του 2020, αλλά η έννοια είναι ακόμα παλαιότερη από αυτό. Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία πριν από σχεδόν 40 χρόνια, μεταξύ 30% και 50% των ανθρώπων καταλήγουν να αγχώνονται όταν προσπαθούν να χαλαρώσουν.

Η Mireia Marín, ειδικός στην επικοινωνία της μόδας, περιγράφει το stresslaxing ως ένα νοητικό μουρμούρισμα που εμποδίζει το άτομο να αποσυνδεθεί, αλλά και να είναι παρόν. «Όταν είμαι με κάποιον, αφιερώνω περισσότερη ενέργεια στο να σκέφτομαι τα δικά μου πράγματα παρά στο να είμαι με αυτό το άτομο. Θέλω ο χρόνος να περάσει γρήγορα, ώστε να μπορέσω να συνεχίσω με όλα όσα έχω να κάνω» λέει στο elpais.com και εξηγεί ότι όταν έχει ρεπό, βαριέται εύκολα. «Ζούμε σε μια κοινωνία που επιβραβεύει την υψηλή παραγωγικότητα και ταυτόχρονα μας κατακλύζουν με τα πλεονεκτήματα της εξάσκησης της ενσυνειδητότητας και του να ζούμε την κάθε στιγμή στο έπακρο. Πιστεύουμε ότι η χαλάρωση είναι χάσιμο χρόνου, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που θέλουμε είναι να εξοικονομήσουμε χρόνο» καταλήγει χωρίς, φυσικά, να καταλήγει κάπου.

Το stresslaxing, η αγχοχαλάρωση, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στον αριθμό των αναζητήσεων στο Google για τις λέξεις «άγχος« (4,4 δισεκατομμύρια) και «χαλάρωση» (2 δισεκατομμύρια) ή να εξερευνήσει το πλήθος των σχολίων που συναντά τυχαία σκρολάρoντας στα σόσιαλ: Χρόνια αναβλητικότητα, εξουθενωτικό άγχος, συνεχής εξουθένωση, ανηδονία.

Προσπαθούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην ανάγκη να είμαστε παραγωγικοί, την παρόρμηση να ελέγχουμε το messenger κάθε δύο λεπτά και την αδράνεια που μας οδηγεί στο να ανοίγουμε ψυχαναγκαστικά εφαρμογές για να τις κλείσουμε μετά από 20 δευτερόλεπτα κύλισης. Είμαστε ανήσυχα όντα που αναζητούν συνεχή διέγερση.

«Ξεχνάμε πώς είναι να βαριόμαστε και αγνοούμε τη δύναμη της πλήξης. Δεν ξέρουμε πώς είναι να σκεφτόμαστε και να προβληματιζόμαστε» λέει η ψυχολόγος Teresa Mingo. «Αυτή η λήθη μας στερεί πολλά πράγματα, μεταξύ των οποίων και το να είμαστε περισσότερο συνδεδεμένοι με τον εαυτό μας».

Μονίμως απόντες και διαρκώς παρόντες. Ίσως, τελικά, αυτή είναι η νέα, μοντέρνα και ατρόμητη επιβίωση και όποιος την απολαμβάνει καλύτερα περνάει.

Άσε που από συνδεσιμότητα δεν έχουμε παράπονο.

Επιμύθιο: Αν στην παραπάνω ανερμάτιστη ψυχοσυνθήκη προσθέσουμε και ένα ακόμα από τα νέα τρενταρίσματα του TikTok, την ενοχή της ηλιοφάνειας (sunshine guilt), κατά την οποία ναι μεν θες να σαπίσεις στο σπίτι αλλά νιώθεις ευθύνη απέναντι στον εαυτό σου για τον ήλιο που φωτίζει τη γη έξω, τότε σίγουρα μιλάμε για τον επωφελή εναγκαλισμό του χάους.