Mε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, ξεκίνησε η περιοδική έκθεση «Η ασημένια ζώνη» όπου παρουσιάζονται τα ζωγραφικά έργα που φιλοτέχνησε η Μάρια Μπαχά για την εικονογράφηση του ομώνυμου παιδικού βιβλίου της Χάρις Μέγα, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΠΙΟΠ (2019) και συνδέεται με την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας και το Μουσείο Αργυροτεχνίας του Ιδρύματος, στα Ιωάννινα. Η περιοδική έκθεση ξεκίνησε το ταξίδι της από το Μουσείο Αργυροτεχνίας και συνέχισε στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας.

Γνωρίζω τη Μάρια πολλά χρόνια και θαυμάζω το ταλέντο της. Εικονογραφεί μαγευτικά, γράφει υπέροχα (ας μην ξεχνάμε και το μοναδικό βιβλίο της «Μια ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό», εκδ. Καλειδοσκόπιο) και είναι αστείρευτη. Της ζήτησα να μας γράψει για αυτή την έκθεση, το βιβλίο της Χάρις Μέγα, για αυτόν τον ονειρικό κόσμο που τιμάται στα Ιωάννινα εδώ και αιώνες.

Ιστορίες από το κουτάλι από τη Μάρια Μπαχά

Η μητέρα ταΐζει το παιδί με το κουτάλι λέγοντάς του ιστορίες. Όμως εδώ οι ιστορίες ξεπηδούν απ’ το ίδιο το κουτάλι. Ο ασημουργός τις σχεδιάζει, τις σφυρηλατεί και τις συνθέτει στα ασημένια σκεύη που κατασκευάζει. Έτσι, οι κόγχες του πιρουνιού είναι οι πολεμίστρες του κάστρου, στο στόμιο του δοχείου αναρριχώνται άνθη συρματερά, στην αστραφτερή λάμα του μαχαιριού αντικατοπτρίζεται η λίμνη και στη ράχη του κουταλιού ιππεύουν οι χωρικοί, ενώ στο κοίλο του βρίσκεται το νησί του σοφού. Από την άλλη άκρη του ασημένιου δίσκου ξεπροβάλλει ο έμπορος με το φτερό παγωνιού στο καπέλο. Η ιστορία σχηματίζεται στα σκεύη κι από εκεί ζωγραφίζεται στις χάρτινες σελίδες του βιβλίου κι έτσι ο ασημουργός κι η τέχνη του αφήνουν τα ίχνη τους για πάντα από στόμα σε στόμα.

Αυτά σκεφτόμουν όταν εικονογραφούσα την ιστορία που έγραψε η Χάρις Μέγα, για τον ασημουργό και το πώς διαδόθηκε η τέχνη του. Για να τα απεικονίσω πήρα χαρτιά, χρώματα και μολύβια κι άρχισα να παρατηρώ τα μοτίβα των παλιών γιαννιώτικων, ασημένιων σκευών. Εψαξα να πετύχω, με τα μελάνια μου, τα φαντασμαγορικά χρώματα που έχει το βόρειο σέλας και το φτερό του παγωνιού που φόρεσε στο καπέλο του ο εξωτικός επισκέπτης. Τώρα οι εικόνες κι ο ασημουργός βρίσκονται για πρώτη φορά στον φυσικό τους χώρο, στον χώρο από τον οποίο ουσιαστικά γεννήθηκαν.

Το βιβλίο «H ασημένια ζώνη» της Χάρις Μέγα, υλοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον που δημιούργησαν για λογαριασμό του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), οι κυρίες που στελεχώνουν την εκδοτική υπηρεσία του, η Ράνια Καραγιάννη, προϊσταμένη του τμήματος, η Μαρία Δασκαλάκη, η Χριστίνα Απέργη, με επιβλέπουσα και αρωγό τη Διευθύντρια του Ιδρύματος, κυρία Αλεξάνδρα Ράπτη. Θεωρώ μεγάλη τύχη τη συνάντησή μου μαζί τους, γιατί σε αυτό ακριβώς το περιβάλλον μπόρεσα να πραγματοποιήσω μια καλλιτεχνική επιθυμία που έχω πάντα όταν αναλαμβάνω εικονογραφήσεις βιβλίων. Κι εξηγούμαι.

Σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο, όπως «Η ασημένια ζώνη», που μιλάει για την τέχνη και την παράδοση της ασημουργίας στα Γιάννενα, πλάθεται με τον λόγο και την εικόνα, ένας εξ ολοκλήρου νέος κόσμος, φανταστικός, όπου τοποθετείται η ιστορία. Πλάθονται χαρακτήρες, ατμόσφαιρες, τοπία, ενδύματα, κ.λπ. Σε συνεργασία λοιπόν με το Ίδρυμα και στο πλαίσιο μιας, όπως αποδείχτηκε, περιοδεύουσας έκθεσης σε δύο Μουσεία του Δικτύου Μουσείων ΠΙΟΠ, αποφασίσαμε να μεταπλάσουμε, σε μορφή έκθεσης, τις ατμόσφαιρες αυτές, καθώς και να εξερευνήσουμε κι άλλες πτυχές του εικαστικού κόσμου που δημιουργήθηκε αρχικά για την έκδοση.

Έτσι, σχεδιάσαμε μια έκθεση των έργων εικονογράφησης, που προσαρμοζόταν στις προδιαγραφές και στις ανάγκες κάθε σταθμού της, το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Γιάννενα και το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, σε δημιουργική συνεργασία με την Υπηρεσία Μουσείων ΠΙΟΠ, τον Κωστή Καλαποθάκη, επιστημονικό υπεύθυνο των δύο μουσείων και την αρωγή του Ανδρέα Λαπούρτα, προϊσταμένου της Υπηρεσίας Μουσείων. Δημιουργήσαμε δράσεις για τους επισκέπτες της έκθεσης, παιδιά κι ενήλικες. Το βασικότερο και πιο ενδιαφέρον, για μένα, κομμάτι είναι ότι οι εκθέσεις λειτούργησαν ως θεατρική σκηνή όπου αναπτύχθηκαν και συνεχίζουν να αναπτύσσονται, στις τρεις διαστάσεις πλέον, οι σκηνές, η ατμόσφαιρα και οι χαρακτήρες της ιστορίας.

Στις περασμένες εκθέσεις, με την Θεατρική Ομάδα Ομίλου Πειραιώς και τη Μαρία Δασκαλάκη, υπεύθυνη της Ομάδας, και σε συνεργασία με τη Χάρις Μέγα, με τη διπλή ιδιότητά της, της συγγραφέα και της μουσικού, αναπτύξαμε τη θεατρική, δραματοποιημένη παρουσίαση του έργου, όπου οι χαρακτήρες «ξεμυτίζουν» από τις δύο διαστάσεις των έργων που κρέμονται στους τοίχους κι ενσαρκώνονται στους ηθοποιούς που κυκλοφορούν μπροστά στους θεατές, φέρνοντάς τους πιο κοντά στο χωριό του ασημουργού.

Τώρα, για το κλείσιμο της έκθεσης στην Αθήνα, στο κτήριο ΠΙΟΠ Ταύρου, στα τέλη Μαΐου, ετοιμάζουμε μια ολοκληρωμένη θεατρική παράσταση της ασημένιας ζώνης, σε επεξεργασμένο κείμενο της Χάρις Μέγα, με την Θεατρική Ομάδα του Ομίλου. Κι εγώ θα σχεδιάσω τα σκηνικά και τα κοστούμια.

Με λίγα λόγια, «Η ασημένια ζώνη» λειτουργεί ως αφετηρία πολύπλευρης κινητοποίησης δημιουργικών δυνάμεων. Το βιβλίο μάς έδωσε το έναυσμα και τη χαρά να φωτίσουμε όλα τα σημεία της Ελλοπίας, να γνωρίσουμε καλύτερα τους κατοίκους της καθώς και τον τρόπο με τον οποίο διαδόθηκε τελικά η ασημουργία παρά τις αντιστάσεις του ασημουργού!

Info: 2 Απριλίου έως 31 Μαΐου 2024 / Δευτέρα-Παρασκευή 10:00-20:00 / Είσοδος δωρεάν / Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς

Κτήριο Ταύρου, Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14, Ταύρος

Τ: 210 3418051 | www.piop.gr